نسخه آزمایشی

EN / FA

نسخه آزمایشی

آئین کار سلامت و ایمنی در محیط‌های کار با نانو مواد

Nano Technology - Health and Safety in Nano Occupational Settings - Code of Practices

شماره: 

12325

سال انتشار: 

1388
فناوری نانو یک حوزه در حال رشد و گسترش می‌باشد. اما همراه با این گسترش و خلق فرصت‌های نو برای ایجاد صنایع کاربردها و محصولات جدید ممکن است اثرات زیان‌آوری را بر سلامت انسان و محیط زیست تحمیل کند. در مقیاس نانو خصوصیات مواد دستخوش تغییرات بسیاری می‌شود. به تبع این تغییرات پیش‌بینی شناسایی ارزیابی و کنترل ریسک‌های بهداشتی ایمنی و زیست محیطی ناشی از نانومواد نیز با چالش مواجه می‌شود. آزمایشات انجام شده روی خرگوش‌ها نشان داده است نانوذراتی که در ناحیه بینی جایگزین می‌شوند قادرند از طریق اعصاب بویایی مستقیماً به مغز منتقل شوند. بطور کلی نانوذرات استنشاق شده نسبت به ذرات بزرگتر به میزان بیشتری در ناحیه میانی و تحتانی بیستم تنفسی جایگزین می‌شوند. مواجهه با نانومواد ممکن است از طریق استنشاق تماس پوستی و بلع اتفاق افتد مطالعات حیوانی نشان می‌دهد ذرات بسیار ریز کم محلول ممکن است نسبت به ذرات بزرگتر سمی‌تر باشند. این ذرات به دلیل اندازه بسیار کوچکشان می‌توانند به اعماق ریه نفوذ نموده و از طریق ورود به جریان خون به سایر بخش‌های بدن منتقل شوند. نانوذرات به دلیل اندازه کوچک و سطح زیاد واکنش‌پذیری بسیار زیادی از خود نشان می‌دهند. همین خصوصیت سبب می‌شود تا نسبت به ذرات درشت تر ریسک حریق و انفجار بیشتری ایجاد نمایند. سال‌هاست که از نانوذرات مهندسی شده و مواد متخلخل نانوساختار بعنوان کاتالیست برای افزایش سرعت واکنش‌ها یا کاهش دمای لازم برای واکنش گازها و مایعات به شکل موثری استفاده می‌شود بسته به ترکیب و ساختار آن‌ها، تعدادی از نانومواد ممکن است باعث واکنش‌های کاتالیستی اولیه آغازگر) و افزایش خطر آتش گرفتن و انفجار شوند که تنها با توجه به ترکیب شیمیایی آن‌ها قابل پیش‌بینی نیست نانوذرات، به‌‌علت داشتن سطح وسیع ویژه، ممکن است در زمان استفاده دارای الکتریسیته ساکن زیادی شوند بطوریکه با پخش شدن در هوا ابر قابل انفجاری را تشکیل داده و می‌توانند خود به خود مشتعل شوند (مانند: نانو پودر آهن). با توجه به همین ضرورت‌ها فرضیه ها و یافته‌های اولیه ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در سال ۱۳۸۶ تدوین راهنمایی تحت عنوان “راهنمای حمل استفاده و دفع ایمن نانومواد را آغاز نمود. این پروژه در اسفند ۱۳۸۶ به وسیله پارک علم و فناوری دانشگاه تهران شروع و در پاییز ۱۳۸۷ به ستاد ویژه توسعه فناوری نانو تحویل گردید. بنابراین آنچه که در این استاندارد ارائه شده به‌طور عمده نتایج حاصل از پروژه مذکور می‌باشد، وليكن آخرين مستندات منتشر شده در فاصله زمانی پاییز ۱۳۸۷ تا زمان تدوین این استاندارد نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بنابراین ضروری است کلیه مسئولین و مدیران محیط های کاری نانو پس از انجام ارزیابی‌‌های لازم جهت کنترل ریسک‌های بهداشتی و ایمنی، نانو مواد اقدام‌های لازم را بعمل آورند اگرچه هنوز استانداردها و راهنماهای ویژه ای برای ارزیابی و کنترل ریسک‌های مذکور وجود ندارد لیکن تحقیقات اولیه نشان می‌دهند. روش‌ها یا سامانه‌های کنترلی مورد استفاده برای آزمایشگاه‌ها یا کنترل آئروسل‌ها برای کنترل ریسک‌های بهداشتی و ایمنی نانومواد موثر خواهند بود. این استاندارد راهنمایی برای انتخاب روش‌های مناسب کاهش مواجهه با نانوذرات و حذف یا کاهش ریسک فاکتورها جهت تأمین سلامت و ایمنی کارکنان و کاهش اثرات زیست محیطی می‌باشد. لذا این راهنماها به هیچ وجه مانع از تلاش مدیران و مسئولین محیط‌های کاری نانو برای ایجاد یا بهبود شیوه‌های اختصاصی ارزیابی و کنترل خطرات و تأیید کفایت کنترل‌های بکار گرفته شده برای حفاظت از سلامت کارکنان نمی‌باشد. در حال حاضر با توجه به فقدان اطلاعات کافی و متقن در زمینه سمیت انواع نانومواد روش ارزیابی ریسک ناشی از آنها و اثربخشی شیوه‌های مختلف کنترل این استاندارد مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.

هدف از تدوین این استاندارد

هدف از تدوین این استاندارد ارائه راهنمایی‌هایی است که بتواند در محیط‌های کاری نانو به ایجاد کنترل‌های اختصاصی و در نتیجه حفظ سلامت و ایمنی کارکنان و محیط زیست کمک کند. این استاندارد همچنین راهنمایی‌هایی برای موارد نامعلوم موجود در زمینه نانوموادی که خطرات آن‌ها هنوز تعیین نشده است را ارائه می‌دهد که به کاهش ریسک آسیب‌دیدگی، کارکنان سلامت ایشان و اثرات منفی زیست محیطی ناشی از آن‌ها به یک سطح قابل پذیرش کمک می‌کند.

شماره استاندارد ملی ایران: 

12325

سال انتشار: 

1388

آئین کار سلامت و ایمنی در محیط‌های کار با نانو مواد

Nano Technology - Health and Safety in Nano Occupational Settings - Code of Practices

فناوری نانو یک حوزه در حال رشد و گسترش می‌باشد. اما همراه با این گسترش و خلق فرصت‌های نو برای ایجاد صنایع کاربردها و محصولات جدید ممکن است اثرات زیان‌آوری را بر سلامت انسان و محیط زیست تحمیل کند. در مقیاس نانو خصوصیات مواد دستخوش تغییرات بسیاری می‌شود. به تبع این تغییرات پیش‌بینی شناسایی ارزیابی و کنترل ریسک‌های بهداشتی ایمنی و زیست محیطی ناشی از نانومواد نیز با چالش مواجه می‌شود. آزمایشات انجام شده روی خرگوش‌ها نشان داده است نانوذراتی که در ناحیه بینی جایگزین می‌شوند قادرند از طریق اعصاب بویایی مستقیماً به مغز منتقل شوند. بطور کلی نانوذرات استنشاق شده نسبت به ذرات بزرگتر به میزان بیشتری در ناحیه میانی و تحتانی بیستم تنفسی جایگزین می‌شوند. مواجهه با نانومواد ممکن است از طریق استنشاق تماس پوستی و بلع اتفاق افتد مطالعات حیوانی نشان می‌دهد ذرات بسیار ریز کم محلول ممکن است نسبت به ذرات بزرگتر سمی‌تر باشند. این ذرات به دلیل اندازه بسیار کوچکشان می‌توانند به اعماق ریه نفوذ نموده و از طریق ورود به جریان خون به سایر بخش‌های بدن منتقل شوند. نانوذرات به دلیل اندازه کوچک و سطح زیاد واکنش‌پذیری بسیار زیادی از خود نشان می‌دهند. همین خصوصیت سبب می‌شود تا نسبت به ذرات درشت تر ریسک حریق و انفجار بیشتری ایجاد نمایند. سال‌هاست که از نانوذرات مهندسی شده و مواد متخلخل نانوساختار بعنوان کاتالیست برای افزایش سرعت واکنش‌ها یا کاهش دمای لازم برای واکنش گازها و مایعات به شکل موثری استفاده می‌شود بسته به ترکیب و ساختار آن‌ها، تعدادی از نانومواد ممکن است باعث واکنش‌های کاتالیستی اولیه آغازگر) و افزایش خطر آتش گرفتن و انفجار شوند که تنها با توجه به ترکیب شیمیایی آن‌ها قابل پیش‌بینی نیست نانوذرات، به‌‌علت داشتن سطح وسیع ویژه، ممکن است در زمان استفاده دارای الکتریسیته ساکن زیادی شوند بطوریکه با پخش شدن در هوا ابر قابل انفجاری را تشکیل داده و می‌توانند خود به خود مشتعل شوند (مانند: نانو پودر آهن). با توجه به همین ضرورت‌ها فرضیه ها و یافته‌های اولیه ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در سال ۱۳۸۶ تدوین راهنمایی تحت عنوان “راهنمای حمل استفاده و دفع ایمن نانومواد را آغاز نمود. این پروژه در اسفند ۱۳۸۶ به وسیله پارک علم و فناوری دانشگاه تهران شروع و در پاییز ۱۳۸۷ به ستاد ویژه توسعه فناوری نانو تحویل گردید. بنابراین آنچه که در این استاندارد ارائه شده به‌طور عمده نتایج حاصل از پروژه مذکور می‌باشد، وليكن آخرين مستندات منتشر شده در فاصله زمانی پاییز ۱۳۸۷ تا زمان تدوین این استاندارد نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بنابراین ضروری است کلیه مسئولین و مدیران محیط های کاری نانو پس از انجام ارزیابی‌‌های لازم جهت کنترل ریسک‌های بهداشتی و ایمنی، نانو مواد اقدام‌های لازم را بعمل آورند اگرچه هنوز استانداردها و راهنماهای ویژه ای برای ارزیابی و کنترل ریسک‌های مذکور وجود ندارد لیکن تحقیقات اولیه نشان می‌دهند. روش‌ها یا سامانه‌های کنترلی مورد استفاده برای آزمایشگاه‌ها یا کنترل آئروسل‌ها برای کنترل ریسک‌های بهداشتی و ایمنی نانومواد موثر خواهند بود. این استاندارد راهنمایی برای انتخاب روش‌های مناسب کاهش مواجهه با نانوذرات و حذف یا کاهش ریسک فاکتورها جهت تأمین سلامت و ایمنی کارکنان و کاهش اثرات زیست محیطی می‌باشد. لذا این راهنماها به هیچ وجه مانع از تلاش مدیران و مسئولین محیط‌های کاری نانو برای ایجاد یا بهبود شیوه‌های اختصاصی ارزیابی و کنترل خطرات و تأیید کفایت کنترل‌های بکار گرفته شده برای حفاظت از سلامت کارکنان نمی‌باشد. در حال حاضر با توجه به فقدان اطلاعات کافی و متقن در زمینه سمیت انواع نانومواد روش ارزیابی ریسک ناشی از آنها و اثربخشی شیوه‌های مختلف کنترل این استاندارد مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.

هدف از تدوین این استاندارد

هدف از تدوین این استاندارد ارائه راهنمایی‌هایی است که بتواند در محیط‌های کاری نانو به ایجاد کنترل‌های اختصاصی و در نتیجه حفظ سلامت و ایمنی کارکنان و محیط زیست کمک کند. این استاندارد همچنین راهنمایی‌هایی برای موارد نامعلوم موجود در زمینه نانوموادی که خطرات آن‌ها هنوز تعیین نشده است را ارائه می‌دهد که به کاهش ریسک آسیب‌دیدگی، کارکنان سلامت ایشان و اثرات منفی زیست محیطی ناشی از آن‌ها به یک سطح قابل پذیرش کمک می‌کند.