فناوری نانو- برچسبگذاری محصولات فناوری نانو- اصول والزامات
Nanotechnologies — Labelling of nanotechnology products — Principals and requirements
شماره:
23138
سال انتشار:
1401
فناوری نانو فناوری توانمندی است که با دستکاری و کنترل ماده، غالباً در نانومقیاس، خواص نوین وابسته به ساختار و اندازه را پایهگذاری کرده است. از زمان کشف خواص نانومقیاس تاکنون، محصولات مصرفی براساس فناوری نانو (کالاها و خدمات فناوری نانو) در بازار جهانی وجود دارند و این محصولات پیوسته در حال افزایش هستند. کاربردهای صنعتی نیز به سرعت در حال توسعه است در کشور ایران نیز تولید محصولات حوزه فناوری نانو رشد روزافزونی دارند. به ویژه محصولات نهایی حاوی نانواشیاء ساخته شده (PCMNO) نیز به سرعت در حال افزایش هستند. از این رو، ارزیابی و نظارت بر محصولات این حوزه ضرورت ویژهای دارد. ارزیابی و نظارت بر استفاده از نانومواد در محصولات برای اطمینان از شفافیت ارائه اطلاعات و تضمین حق آگاهی مشتری، به سازوکارهای نظارتی نیاز دارد که از جمله این سازوکارها میتوان به برچسبگذاری محصولات مصرفی حاوی نانومواد، وضع قوانین و اقدامات حفاظتی به منظور افزایش آگاهی و تهیه فهرستی از اطلاعات عمومی در حوزه سلامت و ایمنی اشاره کرد.
در حال حاضر در بسیاری از کشورها هنوز دقیقاً مشخص نیست که کدام محصولات تجاری حاوی نانومواد هستند، زیرا شرکتهایی که از نانومواد استفاده میکنند غالباً الزامی در ثبت اینگونه اطلاعات ندارند و برچسبگذاری اجباری روی محصولات نانواشیاء یا نانومواد وجود ندارد. باور عمومی بر این است که فناوری نانو فرصتهایی را برای کاربردهای صنعتی و مصرفی جدید فراهم کرده است و همچنین نگرانیهایی در مورد تأثیرات سوء احتمالی بر سلامت و محیطزیست به همراه دارد.
از این رو هر رهیافتی برای استفاده از برچسب روی محصولات حاوی نانواشیاء باید اطلاعات درست و دقیقی در مورد محصول و خواص مرتبط با فناوری نانو ارائه دهد و باید از برچسبگذاریهای گمراهکننده اجتناب شود. معرفی مسئولانه این موارد به بازار مصرف به همراه شفافیت و صراحت اهمیت زیادی دارد. از آنجا که در حال حاضر الزام عمومی برای برچسبگذاری محصولات حاوی نانواشیاء وجود ندارد، استفاده از فناوری نانو برای سازندگان، خردهفروشان و مصرفکنندگان، هم فرصت و هم ریسک بالقوه و مسئولیت را به همراه دارد. به علاوه، ریسکهای بالقوه مربوط به استفاده نانواشیاء ساخته شده (MNOs) در محصولات مصرفی به درستی درک نشدهاند.
از سوی دیگر امروزه، اطلاعات در مورد مخاطرات اغلب نانومواد محدود بوده و در بسیاری از موارد ریسک استفاده از آن شناسایی و یا ارائه نمیشود. در بسیاری موارد، ریسک مواجهه کاربران و افراد مرتبط با فرایند تولید پخش، استفاده و دفع نانو مواد از نظر سمشناسی و اثرات سوء زیستمحیطی به صراحت مشخص نمیشود.
شواهد علمی نشان میدهد که برخی از نانومواد زیست فعال یا زیست واکنشگر منجر به سمیت بیشتر میشوند که ممکن است بسیار مخاطرهآمیزتر از حالت غیر نانومقیاس مشابه همان مواد باشد. ارائه اطلاعات در مورد مخاطره مرتبط با محصولات حاوی نانواشیاء در محل تولید و مصرف، انبارش جابهجایی، حملونقل و دفع یا دیگر فعالیتهای شغلی مرتبط نیازمند آمادهسازی و ارائه برگه اطلاعات ایمنی به عنوان جزئی از برچسب است. با توجه به اینکه فرایند تدوین استاندارد در حوزه فناوری نانو یک فرایند در حال توسعه است، ممکن است اطلاعاتی در مورد مخاطرات برخی از نانومواد وجود نداشته باشد. در این صورت باید در برگه اطلاعات ایمنی ذکر شود که اطلاعات کافی در مورد این محصولات موجود نیست.
برچسبگذاری و ارائه ویژگیهای محصول، ابزار مهمی برای جلبتوجه به این شرایط جدید است. صاحبان مشاغل (مصرفکنندگان حرفهای و کسبوکارهای متقابل) برای شناخت الزامات نظارتی و انتخاب قراردادهای بیمه مناسب، باید از ویژگیهای محصولات و اجزای سازنده آنها بر اساس خواص نانومقیاس آگاهی داشته باشند. بنابراین برچسبگذاری مناسب محصول مصرفی برای شناسایی اجزای سازنده نانومقیاس و آگاهسازی مصرفکننده از وجود آنها در محصول نهایی، ضروری است.
توصیه میشود در برچسبگذاری، سطح دانش و درک کسانی که میخواهند آن را بخوانند در نظر گرفته شود تا از هرگونه سوءتعبیر جلوگیری شود. این سوءتعبیرها میتوانند منجر به سردرگمی مصرفکنندگان و کاربرد نادرست محصول شوند. توصیه میشود فناوریهای جدید و محصولات به صورت قابلاطمینان به بازار معرفی شوند و این معرفی همراه با شفافیت و صراحت باشد. برچسبگذاری، به عنوان بخشی از این رهیافت، به مصرفکنندگان کمک میکند تا با آگاهی تصمیمگیری کنند. همچنین توصیه میشود قابلیت ردیابی و پایش تأثیرات سلامت و محیطزیستی محصولات تسهیل شود. بهکارگیری یک رهیافت معمول در برچسبگذاری میتواند کمک کند که استفاده از واژه نانو در این حوزه بدون سردرگمی و به صورت مناسب به کار گرفته شود.
این استاندارد به عنوان یک راهنما برای انتقال اطلاعاتی است که سازنده باید روی برچسب محصولات خود درج کند. این استاندارد برای استفاده در بنگاههای کسبوکار و سایر سازمانهای مرتبط با تولید و توزیع محصولات حاوی نانواشیاء طراحی شده است. برای انطباق با این استاندارد باید همه بندهای الزامی آن رعایت شود. این استاندارد برای سایر مخاطبین مانند متخصصین مراقبتهای بهداشتی، مصرفکنندگان، مدیران سازمان حمایت از مصرفکننده و اتحادیههای اصناف نیز مفید است.
در این استاندارد راهنمای آمادهسازی و ارائه برگه اطلاعات ایمنی مؤثر بر مبنای استانداردهای تدوین شده و مستندات علمی معتبر ارائه شده است و این برگه اطلاعات ایمنی به عنوان جزئی از برچسب در نظر گرفته شده است.
هدف از تدوین این استاندارد
هدف از تدوین این استاندارد، ارائه اصول و الزامات در مورد قالب و محتوای برچسبگذاری برای محصولات نانو اشیاء ساخته شده و یا محصولات حاوی نانواشیاء ساخته شده است تا اطمینان حاصل شود که استفادهکنندگان نانواشیاء ساختهشده و محصولات حاوی آنها میتوانند محصول را به منظور تصمیمگیریهای آگاهانه در انتخاب، خرید، پخش، جابهجایی، استفاده و دفع پسماند به درستی شناسایی کنند. در این استاندارد تلاش شده است اطلاعات ضروری برای آمادهسازی برگه اطلاعات ایمنی ارائه شود. در نتیجه آگاهی لازم را برای مقامات نظارتی و متخصصان مراقبتهای بهداشت و سلامت فنورزان، کارشناسان ایمنی و سلامت برای تصمیمگیریهای آگاهانه در رابطه با امور شغلی، مصرف، سلامت و ایمنی محیط زیستی فراهم میکند و راهنمایی برای استفاده از واژه «نانو در برچسبگذاری محصولات حاوی نانواشیاء ساخته شده را ارائه میدهد.
شماره استاندارد ملی ایران:
23138
سال انتشار:
1401
فناوری نانو- برچسبگذاری محصولات فناوری نانو- اصول والزامات
Nanotechnologies — Labelling of nanotechnology products — Principals and requirements
فناوری نانو فناوری توانمندی است که با دستکاری و کنترل ماده، غالباً در نانومقیاس، خواص نوین وابسته به ساختار و اندازه را پایهگذاری کرده است. از زمان کشف خواص نانومقیاس تاکنون، محصولات مصرفی براساس فناوری نانو (کالاها و خدمات فناوری نانو) در بازار جهانی وجود دارند و این محصولات پیوسته در حال افزایش هستند. کاربردهای صنعتی نیز به سرعت در حال توسعه است در کشور ایران نیز تولید محصولات حوزه فناوری نانو رشد روزافزونی دارند. به ویژه محصولات نهایی حاوی نانواشیاء ساخته شده (PCMNO) نیز به سرعت در حال افزایش هستند. از این رو، ارزیابی و نظارت بر محصولات این حوزه ضرورت ویژهای دارد. ارزیابی و نظارت بر استفاده از نانومواد در محصولات برای اطمینان از شفافیت ارائه اطلاعات و تضمین حق آگاهی مشتری، به سازوکارهای نظارتی نیاز دارد که از جمله این سازوکارها میتوان به برچسبگذاری محصولات مصرفی حاوی نانومواد، وضع قوانین و اقدامات حفاظتی به منظور افزایش آگاهی و تهیه فهرستی از اطلاعات عمومی در حوزه سلامت و ایمنی اشاره کرد.
در حال حاضر در بسیاری از کشورها هنوز دقیقاً مشخص نیست که کدام محصولات تجاری حاوی نانومواد هستند، زیرا شرکتهایی که از نانومواد استفاده میکنند غالباً الزامی در ثبت اینگونه اطلاعات ندارند و برچسبگذاری اجباری روی محصولات نانواشیاء یا نانومواد وجود ندارد. باور عمومی بر این است که فناوری نانو فرصتهایی را برای کاربردهای صنعتی و مصرفی جدید فراهم کرده است و همچنین نگرانیهایی در مورد تأثیرات سوء احتمالی بر سلامت و محیطزیست به همراه دارد.
از این رو هر رهیافتی برای استفاده از برچسب روی محصولات حاوی نانواشیاء باید اطلاعات درست و دقیقی در مورد محصول و خواص مرتبط با فناوری نانو ارائه دهد و باید از برچسبگذاریهای گمراهکننده اجتناب شود. معرفی مسئولانه این موارد به بازار مصرف به همراه شفافیت و صراحت اهمیت زیادی دارد. از آنجا که در حال حاضر الزام عمومی برای برچسبگذاری محصولات حاوی نانواشیاء وجود ندارد، استفاده از فناوری نانو برای سازندگان، خردهفروشان و مصرفکنندگان، هم فرصت و هم ریسک بالقوه و مسئولیت را به همراه دارد. به علاوه، ریسکهای بالقوه مربوط به استفاده نانواشیاء ساخته شده (MNOs) در محصولات مصرفی به درستی درک نشدهاند.
از سوی دیگر امروزه، اطلاعات در مورد مخاطرات اغلب نانومواد محدود بوده و در بسیاری از موارد ریسک استفاده از آن شناسایی و یا ارائه نمیشود. در بسیاری موارد، ریسک مواجهه کاربران و افراد مرتبط با فرایند تولید پخش، استفاده و دفع نانو مواد از نظر سمشناسی و اثرات سوء زیستمحیطی به صراحت مشخص نمیشود.
شواهد علمی نشان میدهد که برخی از نانومواد زیست فعال یا زیست واکنشگر منجر به سمیت بیشتر میشوند که ممکن است بسیار مخاطرهآمیزتر از حالت غیر نانومقیاس مشابه همان مواد باشد. ارائه اطلاعات در مورد مخاطره مرتبط با محصولات حاوی نانواشیاء در محل تولید و مصرف، انبارش جابهجایی، حملونقل و دفع یا دیگر فعالیتهای شغلی مرتبط نیازمند آمادهسازی و ارائه برگه اطلاعات ایمنی به عنوان جزئی از برچسب است. با توجه به اینکه فرایند تدوین استاندارد در حوزه فناوری نانو یک فرایند در حال توسعه است، ممکن است اطلاعاتی در مورد مخاطرات برخی از نانومواد وجود نداشته باشد. در این صورت باید در برگه اطلاعات ایمنی ذکر شود که اطلاعات کافی در مورد این محصولات موجود نیست.
برچسبگذاری و ارائه ویژگیهای محصول، ابزار مهمی برای جلبتوجه به این شرایط جدید است. صاحبان مشاغل (مصرفکنندگان حرفهای و کسبوکارهای متقابل) برای شناخت الزامات نظارتی و انتخاب قراردادهای بیمه مناسب، باید از ویژگیهای محصولات و اجزای سازنده آنها بر اساس خواص نانومقیاس آگاهی داشته باشند. بنابراین برچسبگذاری مناسب محصول مصرفی برای شناسایی اجزای سازنده نانومقیاس و آگاهسازی مصرفکننده از وجود آنها در محصول نهایی، ضروری است.
توصیه میشود در برچسبگذاری، سطح دانش و درک کسانی که میخواهند آن را بخوانند در نظر گرفته شود تا از هرگونه سوءتعبیر جلوگیری شود. این سوءتعبیرها میتوانند منجر به سردرگمی مصرفکنندگان و کاربرد نادرست محصول شوند. توصیه میشود فناوریهای جدید و محصولات به صورت قابلاطمینان به بازار معرفی شوند و این معرفی همراه با شفافیت و صراحت باشد. برچسبگذاری، به عنوان بخشی از این رهیافت، به مصرفکنندگان کمک میکند تا با آگاهی تصمیمگیری کنند. همچنین توصیه میشود قابلیت ردیابی و پایش تأثیرات سلامت و محیطزیستی محصولات تسهیل شود. بهکارگیری یک رهیافت معمول در برچسبگذاری میتواند کمک کند که استفاده از واژه نانو در این حوزه بدون سردرگمی و به صورت مناسب به کار گرفته شود.
این استاندارد به عنوان یک راهنما برای انتقال اطلاعاتی است که سازنده باید روی برچسب محصولات خود درج کند. این استاندارد برای استفاده در بنگاههای کسبوکار و سایر سازمانهای مرتبط با تولید و توزیع محصولات حاوی نانواشیاء طراحی شده است. برای انطباق با این استاندارد باید همه بندهای الزامی آن رعایت شود. این استاندارد برای سایر مخاطبین مانند متخصصین مراقبتهای بهداشتی، مصرفکنندگان، مدیران سازمان حمایت از مصرفکننده و اتحادیههای اصناف نیز مفید است.
در این استاندارد راهنمای آمادهسازی و ارائه برگه اطلاعات ایمنی مؤثر بر مبنای استانداردهای تدوین شده و مستندات علمی معتبر ارائه شده است و این برگه اطلاعات ایمنی به عنوان جزئی از برچسب در نظر گرفته شده است.
هدف از تدوین این استاندارد
هدف از تدوین این استاندارد، ارائه اصول و الزامات در مورد قالب و محتوای برچسبگذاری برای محصولات نانو اشیاء ساخته شده و یا محصولات حاوی نانواشیاء ساخته شده است تا اطمینان حاصل شود که استفادهکنندگان نانواشیاء ساختهشده و محصولات حاوی آنها میتوانند محصول را به منظور تصمیمگیریهای آگاهانه در انتخاب، خرید، پخش، جابهجایی، استفاده و دفع پسماند به درستی شناسایی کنند. در این استاندارد تلاش شده است اطلاعات ضروری برای آمادهسازی برگه اطلاعات ایمنی ارائه شود. در نتیجه آگاهی لازم را برای مقامات نظارتی و متخصصان مراقبتهای بهداشت و سلامت فنورزان، کارشناسان ایمنی و سلامت برای تصمیمگیریهای آگاهانه در رابطه با امور شغلی، مصرف، سلامت و ایمنی محیط زیستی فراهم میکند و راهنمایی برای استفاده از واژه «نانو در برچسبگذاری محصولات حاوی نانواشیاء ساخته شده را ارائه میدهد.