گزارش عملکرد سال ۱۳۹۴

مطابق با استاندارد ملی ۱۲۰۹۸ و استانداردهای بین‌المللی تدوین‌شده کمیته استانداردسازی فناوری نانو ISO/TC ۲۲۹ نانومقیاس محدوده اندازه تقریبی ۱ تا ۱۰۰ نانومتر است. ماده‌ای که هر یک از ابعاد خارجی آن یا ساختار داخلی و یا سطحی آن نانومقیاس باشد نانو ماده تعریف می‌گردد. محصول فناوری نانو محصول حاوی نانو ماده است که کارکرد یا خاصیت آن با فناوری نانو بهبودیافته و یا مبتنی بر فناوری نانو باشد. 
به محصولاتی که در حوزه فناوری نانو قرار می‌گیرند، گواهینامه نانومقیاس اعطا می‌گردد که وظیفهٔ آن بر عهدهٔ واحد ارزیابی محصولات می‌باشد. این واحد با هدف ارتقای کیفی محصولات، افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و ایجاد شفافیت بازار محصولات نانو در سال ۱۳۸۶ با حمایت‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو شکل گرفت. مدیریت این واحد در سال ۱۳۸۹ به موسسه خدمات توسعه فناوری تا بازار ایرانیان واگذار گردید و بررسی بیش از ۱۲۰۰ پرونده و اعطای تاییدیه به بیش از ۳۵۰ شرکت در این سال‌ها از دستاوردهای این واحد می‌باشد. 
در سال ۱۳۹۴ در مجموع تعداد ۲۸۳ درخواست پذیرش به واحد بررسی ارجاع گردید؛ که از این درخواست‌ها ۲۵۶ پرونده پذیرش‌شده و ۲۷ پرونده عدم پذیرش‌شده‌اند. از ۲۵۶ پرونده پذیرش‌شده، ۳۲ محصول پذیرش مشروط شده و ۱۴۰ محصول نیز تمام مراحل ارزیابی را طی کرده‌اند. بررسی ۸۴ محصول نیز به دلایلی نظیر عدم واریز وجه، عدم امکان تولید محصول، عدم هماهنگی جهت بازدید و... متوقف‌شده است.

جدول ۱: آمار پذیرش سال ۱۳۹۴
filereader.php?p1=main_c4ca4238a0b923820

در این سال تعداد ۱۴۰ پرونده با اتمام مراحل بازرسی در جلسات کمیته تخصصی مطرح‌شده که از بین آن‌ها ۷۴ محصول موفق به دریافت گواهینامه نانومقیاس و ۴۱ محصول موفق به دریافت گواهینامه آزمایشی شدند. همچنین تعداد ۲۹ محصول نیز موفق به اخذ گواهینامه‌ نشدند. 
در این سال همچنین ۳۶ متقاضی که پیش‌تر پذیرش مشروط شده بودند با تکمیل مدارک (به کمک مشاورهای تخصصی و پژوهانه شبکه آزمایشگاهی نانو) توانستند مراحل بازرسی را طی کرده و گواهینامه آزمایشی را اخذ نمایید. همچنین ۵ شرکت نیز گواهینامه آزمایشی خود را به گواهینامه نانومقیاس ارتقاء دادند. 
ضمناً در سال ۱۳۹۴ تعداد ۳۰ محصول از محصولات دارای گواهینامه در سال‌های گذشته، لغو اعتبار گردید. عدم فعالیت شرکت، خارج شدن محصول از خط تولید، عدم توانایی در تجاری‌سازی پس از ۲ سال و... از دلایل لغو اعتبار این محصولات است. 
رویکرد سند دوم توسعه فناوری نانو (۱۴۰۴-۱۳۹۴) که اکنون در حال اجراست، مرجعیت علمی، انتخاب فناوری‌های اثرگذار، استقرار سیستم نانونماد، ایجاد صنایع نانویی، ارتقاء صنایع موجود از طریق فناوری نانو، توسعه بازار و نقش‌آفرینی این فناوری در زندگی مردم در راستای تأکید به توسعه‌ُ صنعت و بازار محصولات فناوری نانو در سند ده‌ساله‌ِ دوم، مقرر گردید در واحد ارزیابی محصولات نیز از سال ۱۳۹۴ گرایش کلی به سمت محصولات صنعتی تغییر کرده و صرفاً آمار محصولات دارای گواهینامه نانومقیاس که حجم تولید مناسبی برای پاسخگویی به تقاضاهای موجود دارند، به‌عنوان آمار محصولات ستاد نانو مدنظر قرار گیرد. بر همین اساس از این سال گواهینامه آزمایشی به‌عنوان یک تأیید داخلی ستاد تعریف گردید تا برنامه تجاری‌سازی برای توسعه تولید و گسترش بازار این محصولات با حمایت ستاد شکل گیرد و پس از دریافت گواهینامه نانومقیاس اطلاع‌رسانی آن انجام گیرد. به همین جهت محصولات دارای گواهینامه آزمایشی از فهرست محصولات ستاد نانو خارج گردید. 
مطابق آنچه بیان شد آمار تجمعی محصولات دارای گواهینامه نانومقیاس تا پایان سال ۱۳۹۴ شامل ۱۱۹ کالا و ۱۲۹ ابزار و مجموع ۲۴۸ محصول می‌باشد، در نمودار ۲ آمار محصولات از سال ۱۳۸۶ تا پایان سال ۱۳۹۴ آمده است.

filereader.php?p1=main_a87ff679a2f3e71d9
نمودار ۱: آمار تجمعی محصولات مورد تأیید ستاد نانو تا پایان سال ۹۴

همان‌طور که گفته شد، عدم افزایش تعداد محصولات دارای گواهینامه در سال ۹۴ به دلیل عدم گزارش ۱۱۲ محصول دارای گواهینامه آزمایشی و همچنین لغو اعتبار ۳۰ محصول در این سال می‌باشد. می‌باشد. 
حوزه صنعتی محصولات دارای گواهینامه نانومقیاس (کالا و ابزار) تا پایان سال ۱۳۹۴ به تفکیک حوزه صنعتی به شرح زیر است:
filereader.php?p1=main_eccbc87e4b5ce2fe2
نمودار ۲: حوزه صنعتی محصولات دارای گواهینامه نانومقیاس تا پایان سال ۱۳۹۴

آمار محصولات دارای گواهینامه آزمایشی نیز تا پایان سال ۱۳۹۴ در نمودار ۳ آمده است. کاهش آمار در سال ۱۳۹۳ مربوط به لغو اعتبار حدود ۵۰ محصول در آن سال است.
filereader.php?p1=main_c81e728d9d4c2f636
نمودار ۳: آمار تجمعی محصولات دارای گواهینامه آزمایشی تا پایان سال ۹۴

پراکندگی استانی شرکت‌های دارای گواهینامه نانومقیاس به تفکیک در نمودار ۴ دیده می‌شود. همانگونه که مشاهده می‌شود، بیش از ۵۰ درصد شرکت‌ها در تهران مستقر هستند. بعد از تهران استان اصفهان نیز دارای پتانسیل بالای در حوزه فناوری نانو است.

filereader.php?p1=main_e4da3b7fbbce2345d
نمودار ۴: پراکندگی استانی محصولات دارای گواهینامه نانومقیاس تا پایان سال ۱۳۹۴